سندروم طناب زیر بغل: علت، علائم و درمان آن

اگر به سرطان پستان مبتلا بوده باشید، به احتمال زیاد یک یا چند غده لنفاوی به منظور تشخیص گسترش سرطان در بدن (نمونه برداری) از ناحیه زیر بغل شما برداشته می‌شود. از این‌رو، به دنبال انجام این روش تشخیص، ممکن است متوجه ایجاد ساختارهای طنابی شکل یا بند مانندی در زیر بغل، بازو، ساعد یا حتی روی بالاتنه خود شده باشید که به آن کوردینگ یا سندروم طناب زیر بغل (AWS) گفته می‌شود. 

کوردینگ یا سندرم طناب زیر بغل (AWS) چیست؟

سندرم طناب زیر بغل (AWS) در واقع نوعی عارضه جانبی و شایعی است که در پی جراحی سرطان پستان و برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل (نمونه‌برداری) ایجاد میشود. تحقیقات نشان میدهند که ۸۶ درصد از بیماران مبتلا به سرطان پستان پس از عمل جراحی دچار سندرم طناب زیر بغل میشوند.

اما برخلاف موارد متعدد ایجاد این سندرم، محققین دقیقا نمی‌دانند که کوردینگ یا سندرم طناب زیر بغل چه عارضه‌ای بوده و یا به چه دلیلی ایجاد می‌شود. در حال حاضر پزشکان معتقدند که طناب زیر بغل ناشی از سفت شدگی عروق لنفاوی و بافت همبند است که التهاب ناشی از جراحی و پرتودرمانی سرطان موجب آن می‌شود و می‌تواند لنف ادم را نیز در پی داشته باشد.

کوردینگ یا سندرم طناب زیر بغل ممکن است روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها بعد از جراحی برداشتن غدد لنفاوی ایجاد شده و به شکل ساختارهای طنابی شکل یا بند مانندی در زیر پوست دیده شود. اما پیش از مشاهده این ساختارهای طنابی شکل ممکن است پیشتر بویژه زمانی که دست خود را بالا برده یا حرکت میدهید، احساس درد یا نوعی سفتی در ناحیه زیر بغل و بازوی خود داشته باشید.

ساختارهای طنابی شکل یا بند مانند ناشی از سندرم طناب زیر بغل میتوانند به مرور زمان رشد کرده و قوی‌تر شوند و نهایتا حرکت بازو و شانه شخص مبتلا را محدود سازند.

علائم سندرم طناب زیر بغل کدامند؟

معمولا در پی ابتلا به این سندرم میتوانید نواحی طناب مانند را در زیر بغل خود حس کنید اما شاید با چشم قادر به رویت آنها نباشید. این ناحیه همچنین ممکن است در پی حرکت دادن بازو احساس سفتی غیر طبیعی یا حتی درد داشته باشد. این عارضه معمولا موجب قرمزی، تورم، بی حسی یا گزگز ناحیه نمیشود. گاها نیز ممکن است در بالاتر بردن دست از ارتفاع شانه یا حین انجام فعالیت‌هایی که به بالا بردن دست نیاز دارند دچار مشکل شوید. از اینرو، ممکن است انجام برخی امور روزمره مانند شستن موهای سر، پوشیدن لباس یا بستن کمربند ایمنی در خودرو به دلیل سفتی ناحیه زیر بغل و بازو برای شما دشوارتر باشد.

از اینرو، طی ۳ الی ۶ ماه اول پس از جراحی سرطان باید بطور منظم از نظر سندرم طناب زیر بغل معاینه شوید. همچنین، توصیه میشود که تا ۳ سال پس از جراحی نیز بطور دوره‌ای این مورد را بررسی کنید. برای معاینه و بررسی ابتلا به سندرم طناب زیر بغل میتوانید موارد زیر را انجام دهید:

• دست خود را بالای سر ببرید تا ببینید آیا در ناحیه زیر بغل و بازوی خود احساس سفتی یا درد دارید.
• به امورات روزمره خود که شامل استفاده از بازوی آسیب دیده میشوند بیشتر توجه کنید تا ببینید که آیا انجام آنها برای شما دشوارتر شده.
• دست خود را بالا برده و با دست دیگر ناحیه زیر بغل تا آرنج را لمس کنید تا ببینید آیا هرگونه تغییری در این ناحیه ایجاد شده.

اگر حین انجام موارد بالا متوجه وجود هرگونه سفتی، ضعف، گزگز و بی حسی دست و پا، یا وجود ساختارهای طنابی یا بند مانند در این ناحیه شدید، باید به پزشک مراجعه کنید.

چه عاملی باعث ایجاد سندرم طناب زیر بغل می‌شود؟

همانطور که پیشتر هم در مقاله گفته شد، علت دقیق ایجاد این سندرم مشخص نیست. تحقیقات احتمال میدهند که جراحی برداشتن غدد لنفاوی یا مراحل درمانی ملانوما موجب ایجاد این سندرم میشود. این روش‌های درمانی میتوانند موجب آسیب زدن به بافت اطراف عروق خونی، عروق لنفاوی و اعصاب ناحیه شوند که در نتیجه این امر موجب التهاب (تورم)، اسکار و سفت شدن بافت در آن ناحیه میشود. این آسیب منجر به ایجاد بند یا نوارهای فیبروتیک در ناحیه میشود که به آن سندرم طناب زیر بغل گفته میشود.

عوامل افزایش خطر ابتلا به سندرم طناب زیر بغل

جراحی سرطان پستان که شامل برداشتن غدد لنفاوی میشود میتواند از عوامل اصلی افزایش خطر ابتلا به سندرم طناب زیر بغل باشد. با اینکه این عارضه برای همه‌ی بیماران ایجاد نمیشود اما همچنان موردی شایع پس از جراحی برداشتن غدد لنفاوی محسوب میشود.

سایر عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به سندرم طناب زیر بغل شامل موارد زیر میشود:

• افراد جوان
• داشتن شاخص توده بدنی کمتر
• داشتن مشکل در روند بهبودی پس از جراحی

درمان سندرم طناب زیر بغل

گزینه‌های درمانی بدون نیاز به نسخه

با صلاحدید پزشک خود میتوانید از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه (NSAIDs) برای کاهش درد خود استفاده کنید. با این حال، نمیتوان متصور شد که داروهای ضد التهابی موجب درمان سندرم طناب زیر بغل میشوند.

روش‌های طبیعی

میتوانید سندرم طناب زیر بغل را با فیزیوتراپی و همچنین ماساژ درمانی کنترل کنید. میتوانید از ترکیب این روش‌ها نیز استفاده کنید.

روش‌های درمان طبیعی سندرم طناب زیر بغل شامل موارد زیر میشود:

• حرکات کششی
• تمرینات افزایش انعطاف پذیری
• تمرینات افزایش دهنده دامنه حرکتی
• ماساژ درمانی
• ماساژ تخلیه لنف یا همان ماساژ لنفاوی
• تکنیک ماساژ پتریساژ

با اینکه لیزر درمانی جزو گزینه‌های طبیعی درمانی نیست، اما گاها میتواند برای درمان این سندرم موثر واقع شود.

حرکات کششی برای سندرم طناب زیر بغل

انجام حرکات کششی به کمک فیزیوتراپیست میتواند برای کنترل سندرم طناب زیر بغل موثر باشد. چندین حرکت کششی موثر برای این عارضه عبارتند از:

• حرکت کششی فرشته برفی (snow angels)
• حرکت کششی بای بای کردن
• تمرین کشش عصب سیاتیک (nerve gliding)
• کشش چوب دستی (cane stretch)

انجام حرکات کششی روزانه ۲ مرتبه به مدت چند دقیقه بهترین راه درمان سندرم طناب زیر بغل است. این حرکات به کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی بازو کمک میکنند. توصیه میشود هر حرکت کششی را به مدت ۳۰ ثانیه نگه‌داشته و ۵ الی ۱۰ بار حرکت را تکرار کنید.

درمان‌های خانگی

در صورت صلاحدید پزشک، اعمال گرمای رطوبت دار بطور مستقیم به نواحی آسیب دیده ممکن است موثر باشد. توجه داشته باشید که گرمای بیش از حد میتواند موجب تحریک مایع لنفاوی شده و درد را افزایش دهد.

پیشگیری

با اینکه سندرم طناب زیر بغل بطور کامل قابل پیشگیری نیست اما انجام تمرینات کششی، تمرینات افزایش دهنده انعطاف پذیری و دامنه حرکتی قبل و بلافاصله بعد از هر عمل جراحی سرطان پستان، بویژه زمانی که غدد لنفاوی برداشته شده، میتواند موثر باشد.

جمع‌بندی

• اگر متوجه وجود هرگونه سفتی، ضعف، گزگز و بی حسی دست و پا بعد از شیمی درمانی، یا وجود ساختارهای طنابی یا بند مانند در این ناحیه شدید، باید به پزشک مراجعه کنید.
• در اکثریت موارد این عارضه با خودمراقبتی و ورزش مناسب برطرف می‌شود.
• این سندرم غالبا عوارض جانبی طولانی مدتی ندارد.
• سندرم طناب زیر بغل معمولاً قابل بازگشت نیست.
• توصیه میشود طی ۳ الی ۶ ماه اول پس از جراحی سرطان بطور منظم از نظر سندرم طناب زیر بغل خودارزیابی کنید و این روند را بطور دوره‌ای تا ۳ سال بعد تکرار کنید.
• فیزیوتراپی و ورزش می‌توانند درد را کاهش داده و دامنه حرکتی شما را افزایش دهند.